Ngày 27/5/2025, tại Quốc hội Đại tướng Phan Văn Giang – Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã trình Dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp. Đáng chú ý, trong đó có một đề xuất đặc biệt gây chú ý, đó là cho phép Thủ tướng được áp dụng biện pháp “ban hành tình trạng khẩn cấp” và báo cáo sau.
Đây là, điều hoàn toàn mới chưa từng có, và cũng là một đề xuất mang theo những tín hiệu chính trị đáng quan tâm. Nhất là, đề nghị đến từ người đứng đầu Bộ Quốc phòng, trong bối cảnh chính trường Việt Nam đang phân cực sâu sắc.
Theo giới quan sát, thông lệ của hệ thống pháp luật Việt Nam, các tình trạng khẩn cấp như: chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh…, thường được kiểm soát chặt chẽ qua hành lang pháp lý với sự giám sát của Quốc hội và Bộ Chính trị.
Tuy nhiên, Dự Luật Tình trạng khẩn cấp lại mở ra một khả năng mới khá nguy hiểm, khi để cho Thủ tướng Chính phủ có thể “tiền trảm, hậu tấu” vượt khung pháp luật hiện hành, rồi báo cáo sau.
Về mặt kỹ thuật, điều này nhằm giúp Chính phủ phản ứng linh hoạt trước các thảm họa bất ngờ. Nhưng về chính trị nội bộ, nó mở ra một “khoảng mờ” quyền lực. Khi cho người đứng đầu Chính phủ có thể vượt qua sự kiểm soát của Quốc hội và Trung ương đảng.
Đáng chú ý, Dự thảo Luật được trình ngay trong thời điểm nhạy cảm hiện nay, khi chưa đầy 8 tháng trước Đại hội Đảng 14. Đây là thời điểm, các vị trí Nhân sự chủ chốt, đặc biệt là tân Tổng Bí thư sẽ được quyết định.
Hơn nữa, đề xuất của Bộ Trưởng Bộ Quốc phòng lại trùng với thế giằng co quyền lực trong nội bộ đảng vẫn chưa ngã ngũ.
Đây, chính là lý do không thể không đặt ra các câu hỏi: Ai có thể sử dụng quyền lực ấy? Trong hoàn cảnh nào, với mục đích gì? Và lý do tại sao, Chính phủ lại đòi hỏi “mở rộng” quyền hạn trong tình huống đặc biệt?
Theo truyền thống, phe Quân đội Nhân dân Việt nam vốn trung lập, không tham gia sự cạnh tranh giữa các phe phái trong nội bộ. Tuy nhiên, trước sự bành trướng và thâu tóm quyền lực không có giới hạn của Tổng Bí thư Tô Lâm và Bộ Công An.
Điều đó đã buộc phe Quân đội buộc phải trở thành thế lực đối trọng. Với mục tiêu, phe Quân đội trở lại và là lực lượng chính trị duy nhất trong vai trò trung tâm quyền lực của chính trường Việt nam.
Do đó, việc Bộ Quốc phòng đề xuất cho Thủ tướng được đánh giá là hành động ngoài khuôn khổ pháp lý, và có thể được hiểu là một “lá bài” dự phòng chiến lược. Đặc biệt, trong kịch bản có thể xảy ra biến động quyền lực chính trị hoặc xung đột thể chế trong nội bộ đảng.
Tuy nhiên, kịch bản “khẩn cấp chính trị” có thể sẽ xảy ra như thế nào và nguy cơ bị các phe trong nội bộ đảng sẽ bắt tay liên kết để lợi dụng ra sao? Cũng có thể, sẽ dẫn đến “mất ổn định chính trị nghiêm trọng” do tranh chấp trong nội bộ đảng.
Và, khi Thủ tướng đang ở thế đối trọng với Tổng Bí thư có thể bắt tay với phe Quân đội vận dụng điều luật để vô hiệu hóa các Quyết định Nhân sự, hoặc đình chỉ các nhân sự là đối thủ chính trị trong bộ máy lãnh đạo cấp cao?
Những phân tích kể trên có liên quan gì đến việc, ngày 26/5/2025, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú thay mặt Bộ Chính trị tuyên bố “nghiêm cấm việc tác động, can thiệp vào quá trình sắp xếp nhân sự” hay không?
Đây là điều, được xem là lời cảnh báo trực tiếp tới Tổng Bí thư Tô Lâm, là người lâu nay vẫn bị cáo buộc đang lạm dụng quyền lực để chi phối Nhân sự trong đảng.
Việc Bộ Quốc phòng đề xuất tăng quyền hạn cho Thủ tướng, đây là hành động vượt luật có thể là để bảo vệ các quyết định chiến lược, bao gồm cả việc thay đổi chủ đầu tư các siêu dự án hạ tầng không lồ, hoặc loại bỏ các nhân sự “nhạy cảm” trước thềm Đại hội Đại hội 14.
Việc trao thêm quyền cho Thủ tướng không chỉ làm suy yếu vai trò của Tổng Bí thư, mà còn củng cố liên minh giữa Quân đội – Chính phủ, để đối trọng với trục Công an – Tổng Bí thư. Đồng thời, đây cũng là công cụ chiến lược để định hình cán cân quyền lực trước Đại hội Đảng lần thứ 14.
Trà My – Thoibao.de
