Trong dự thảo Nghị quyết về phát triển công dân số, một chi tiết đang thu hút nhiều chú ý: Bộ Công an đề xuất yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp công nghệ thông tin phải tích hợp toàn bộ nền tảng dịch vụ số do mình cung cấp với VNeID. Nếu được thông qua, đây sẽ là bước mở rộng đáng kể vai trò của một nền tảng định danh vốn xuất phát từ lĩnh vực quản lý dân cư.
Lập luận chính thức xoay quanh mục tiêu thuận tiện hóa thủ tục, đồng bộ dữ liệu và tăng cường an toàn, xác thực người dùng trong môi trường số. Trên giấy tờ, VNeID được mô tả như “chìa khóa số” giúp công dân tiếp cận dịch vụ nhanh hơn, giảm giấy tờ và hạn chế gian lận.
Tuy nhiên, giới quan sát đặt câu hỏi: khi mọi dịch vụ số, từ công đến tư, đều phải đi qua một cổng định danh duy nhất, ranh giới giữa tiện ích và tập trung quyền kiểm soát sẽ nằm ở đâu? Doanh nghiệp công nghệ lo ngại chi phí tích hợp, phụ thuộc kỹ thuật và nguy cơ bó hẹp không gian sáng tạo. Người dùng thì băn khoăn về quyền riêng tư, mức độ chia sẻ dữ liệu và khả năng giám sát.
Điều đáng chú ý không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật, mà là triết lý quản trị phía sau nó. Phát triển công dân số là xu thế tất yếu, nhưng liệu việc “neo” toàn bộ hệ sinh thái số vào VNeID có phải con đường duy nhất, hay chỉ là lựa chọn thuận lợi cho quản lý? Câu hỏi này, hơn cả bản dự thảo, mới là điều cần được trả lời công khai.
Linh Linh
